Η πλούσια πολιτισμική παράδοσή της Τήλου συνδέεται άμεσα με την ιστορία της. Ποικίλα δείγματα του πολιτιστικού της χαρακτήρα αποτελούν τα αρχαία και βυζαντινά μνημεία της, τα πολλά κάστρα της, τα σπήλαια, οι εκκλησίες, τα μοναστήρια και οι σπάνιες εικόνες και αγιογραφίες. Συγκεκριμένα, μεγάλη καλλιτεχνική δραστηριότητα στον τομέα της εκκλησιαστικής αγιογραφίας αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια των Βυζαντινών χρόνων.Σημαντικό γεγονός θεωρείται η ανεύρεση στο Σπήλαιο Χαρκαδιό των σκελετών και οστών προϊστορικών νάνων ελεφάντων, χρονολογούμενων χιλιάδων ετών.
Πολιτισμός της Τήλου
Το νησί άνθησε την Κλασική εποχή, κατά την οποία διέθετε το δικό του νομισματοκοπείο και ήταν γνωστό για τα αραχνοΰφαντα προϊόντα ρουχισμού και τα αρώματά του.
Η Τήλος είναι η γενέτειρα της αρχαίας ποιήτριας Ήριννας, σύγχρονης της Σαπφούς, η οποία εμπνεύστηκε από το φυσικό πλούτο του νησιού, τα αρώματά του, την ποικιλοχρωμία του και την ηρεμία που απέπνεε ανέκαθεν. Μέσα από την ποίησή της ύμνησε την Τήλο και ανέδειξε τις πιο ευγενικές ανθρώπινες αξίες.
Τέλος, οι τύραννοι Γέλων και Ιέρων, ιδρυτές της Μεγάλης Ελλάδος, κατάγονται από τη Τήλο.
Βότανα και μύθοι…
Την άνοιξη, το φθινόπωρο και το χειμώνα, η Τήλος θυμίζει καμβά καλλιτέχνη με τα έντονα χρώματα των αγριολούλουδων και τα βότανα διάσπαρτα στα βουνά και στις παραλίες. Το καλοκαίρι τα έντονα χρώματα δίνουν τη θέση τους στις πράσινες και χρυσαφιές αποχρώσεις της φύσης. Το άγριο χαμομήλι και η έντονη μυρωδιά του θυμαριού και του φασκόμηλου των αγρών, φέρνουν στο νου τον ελληνικό μύθο που εξηγεί την ονομασία του νησιού. Σύμφωνα με το θρύλο, ο Τήλος που ήταν ο νεότερος γιος της Αλίας και του Απόλλωνα, θεού του ήλιου, συνέλλεξε βότανα από το νησί ελπίζοντας να θεραπεύσουν τη μητέρα του από μια σοβαρή ασθένεια. Μετά τη θεραπεία της, ο Τήλος επέστρεψε στο νησί και έχτισε ναό προς τιμή του Απόλλωνα και του Ποσειδώνα, προκειμένου να εκφράσει την εκτίμησή του για τη θεραπεία της μητέρας του. Το νησί πήρε το όνομά του από τον Τήλο και από τότε έγινε γνωστό για τις θεραπευτικές ιδιότητες των βοτάνων του.
